Aadhaar เป็นระบบยืนยันตัวตนแห่งชาติของอินเดีย ดูแลโดยหน่วยงานชื่อ UIDAI (Unique Identification Authority of India) ถ้าจะเทียบกับของไทยตอนนี้ก็คือโครงการ National Digital ID

ระบบยืนยันตัวตนสำหรับประเทศประชากรทะลุพันล้านนี่เป็นเป้าหมายที่ยิ่งใหญ่มาก แต่คนออกแบบระบบก็มั่นใจสุดๆ ว่าระดมทุกเทคโนโลยีมาทำให้ปลอดภัยแน่นอน มั่นใจได้ เรื่องไอทีนั้นอินเดียไม่แพ้ใคร (เคยฟังเขาพรีเซนต์ครั้งหนึ่งที่เดลี)

แต่ก็นั่นแหละ ตั้งแต่เปิดใช้มา มีข่าวเจ๊ง หลุด รั่ว ล่ม แทบทุกสัปดาห์ (ลองดูข่าวที่ Software Freedom Law Centre, India และ Centre for Internet and Society รวบรวมมา) และปัญหาที่เกิด ไม่ได้มีเพียงปัญหาทางเทคโนโลยี แต่มีปัญหาที่เกิดระหว่างชิ้นส่วนที่เอามาประกอบกันด้วย และรูรั่วอีกมาจากคนหรือระบบการทำงานขององค์กร

Sunil Abraham จากศูนย์ Centre for Internet and Society ที่อินเดีย เขียนไว้น่าสนใจว่ามันอาจจะเกิดความผิดฝาผิดตัวในสมมติฐานการออกแบบระบบ

“This is because the digital identity solution for the nation as conceived by Aadhaar architects is based on the problem statement of digital identity within a firm. Within a firm all internal entities can be trusted. But in a nation state you cannot make this assumption.”

คนออกแบบระบบอาจใช้โมเดลความปลอดภัยจากการออกแบบระบบสารสนเทศในองค์กร มาออกแบบระบบที่ใช้กับคนทั่วไป ซึ่งความแตกต่างคือ ในขณะที่เราพอจะเชื่อใจส่วนงานแต่ละส่วนในองค์กรได้ แต่เราทึกทึกเอาอย่างนั้นกับทุกหน่วยงานกับทุกคนในประเทศไม่ได้

กรณีโดนเอาบัตรประชาชนไปเปิดบัญชี เอาสำเนาบัตรประชาชนไปออกซิมใหม่ ฯลฯ พวกนี้อาจไม่ได้หมายความว่าตัวเทคโนโลยีบัตรประชาชนไม่ดี (คือมันอาจจะดีหรือไม่ดีก็ได้) เพราะสิ่งที่เกิดอาจเกิดตรงรอยต่อของระบบ หรือเกิดตรงคน ที่จัดการความเชื่อใจกันผิดพลาด ทึกทักกันไปเองว่าของที่ถูกส่งมาตรงหน้านั้นเชื่อถือได้ เพราะคนนั้นคนนี้ระบบนั้นระบบนี้ส่งมาให้ ก็เลยปล่อยผ่าน

ก็เรียนรู้จากบทเรียนในอดีตของเรา กับบทเรียนในปัจจุบันของประเทศอื่นกันไปครับ

ใครสนใจโครงการ Digital ID Platform ของไทย เชิญได้ที่เว็บไซต์ www.digitalid.or.th ครับ มีร่าง White Paper ให้โหลดไปอ่านด้วย นอกจากนี้ยังมีกิจกรรม open forum อยู่เป็นระยะ ถ้าสนใจเข้าร่วมก็ติดต่อทีมงานได้ครับ ข่าวสารส่วนหนึ่งเผยแพร่ทางเฟซบุ๊กด้วยที่เพจ National Digital ID